اصلاح طلبان در حسينيه ارشاد گرامى داشتند
ياد مبارز محروم از وطن
گزارش مراسم يادبود ياسر عرفات رهبر فقيد سازمان آزادی‌بخش فلسطين (ساف) در حسينيه ارشاد
گروه سياسى _ عبدالرضا تاجيك: «من وظيفه خود مى دانستم كه در مجلس يادبود «ياسر عرفات» اين مبارز پيگير و خستگى ناپذير فلسطينى حضور يابم و سخن بگويم. البته همانگونه كه مشخص است نسبتى با شريعتى دارم كه اين وظيفه را بر گردن من نهاده است. چرا كه اگر على امروز در ميان ما بود، حتماً خود را داغدار احساس می‌كرد.
اين جملات آغازگر سخنان «پوران شريعت رضوى» همسر «دكتر على شريعتى» در تنها مراسم بزرگداشت ياسر عرفات در ايران بود. مراسمى كه روز پنجشنبه و در حسينيه ارشاد تهران به پيشنهاد جمعى از فعالان «جريان فكرى، سياسى ملى _ مذهبى» و حمايت بسيارى از فعالان سياسى و فرهنگى اصلاح طلب ايران برگزار شد.
اما مراسم يادبود عرفات در تهران بهانه اى شد براى گردهمايى همه آن افراد و گروه هايى كه در پى تحقق آزادى و عدالت هستند. لذا آنان به نام ايران ضمن ابراز همدردى با مردم فلسطين دور هم جمع شدند و با هم درآميختند تا به عنوان نماينده و سمبل يك جهان، يك تاريخ و برخوردار از يك موقعيت جغرافيايى از جنبش هاى آزاديبخش حمايت كنند.
«اكبر گنجى» نويسنده و روزنامه نگار كه در مرخصى پنج روزه به سر مى برد قبل از بازگشت به زندان اوين به جمع حاضر در حسينيه ارشاد پيوست و ياد عرفات را گرامى داشت. حضور عبدالله نورى كه كمتر در محافل سياسى حاضر مى شود در كنار مهدى كروبى نيز در اين چارچوب قابل توجيه است. همان طور كه ابراهيم يزدى دبير كل نهضت آزادى ايران در كنار محمدرضا خاتمى دبيركل حزب مشاركت ايران اسلامى قرار گرفت. سيدهاشم آقاجرى و عمادالدين باقى از روشنفكران اصلاح طلب نيز در اين مراسم حضور داشتند. و باز به همين دليل است كه محمدعلى ابطحى مشاور سيدمحمد خاتمى رئيس جمهورى و معاون سابق او در جلسه اى حاضر مى شود كه همسران و خانواده بازداشت شدگان سياسى از جمله تقى رحمانى، رضا عليجانى، هدى صابر و حسن يوسفى اشكورى حضور دارند.
مراسم ياسرعرفات برخلاف ديگر مراسم مشابه هم ميزبان ندارد و هم همه حاضران ميزبان آن هستند. پيشنهاددهندگان مراسم يادبود عرفات، حسينيه ارشاد را از آنجا كه نماد «نوانديشى دينى» و يك مكان عمومى است انتخاب كرده اند. طبق اعلام رسمى قرار است «پوران شريعت رضوى»، «حبيب الله پيمان»، «على حكمت»، «لطف الله ميثمى»، «محمد توسلى»، «صلاح زواوى» سفير فلسطين در تهران و محمد تقى فاضل ميبدى سخن بگويند و اين درحالى بود كه براساس تاريخ روابط ايرانيان و فلسطينيان در طول سال هاى گذشته و در جريان مبارزه ملت ايران با رژيم پهلوى، حضور «ابراهيم يزدى» وزير خارجه دولت موقت مهندس بازرگان در ميان سخنرانان مراسم مى توانست در درك و تبيين اقدامات ياسرعرفات در طول پنجاه سال مبارزه مفيد باشد.
يزدى كه مدت هاست در حسينيه ارشاد سخن نگفته و پيشنهاد سخنرانى او در اين مكان همواره با مخالفت مديريت موسسه ارشاد همراه بوده است سال ها قبل از پيروزى انقلاب در سال ۱۳۵۷ ضمن ارتباط با ياسرعرفات در كشور لبنان به همراه ديگر اعضاى نهضت آزادى خارج از كشور (گروه سماع) آموزش نظامى ديده است و اين درحالى بود كه على حكمت يكى از سخنرانان مراسم در ميان سخنان خود بارها با ذكر نام يزدى، از او به عنوان شاهد و تاييدكننده سخنانش ياد مى كرد. بالاخره مراسم يادبود ياسر عرفات تحت عنوان «ابوعمار، مرد دوران ساز» آغاز مى شود. اما محمد توسلى در روز برگزارى مراسم سخن نمى گويد و اين در حالى است كه به جاى محمدتقى فاضل ميبدى، هادى قابل سخن گفت.
مبارز محروم از وطن
پوران شريعت رضوى كه به عنوان اولين سخنران مراسم به جايگاه سخنرانان دعوت شده بود، تنها قصد خود از حضور در مراسم را اداى احترام به «ياسر عرفات» اعلام كرد. فلسطينى آواره اما اميدوار و مطمئن به بازيابى وطن خويش.
او سپس تصوير مهربان، شاداب و قاطع عرفات را در تيرماه سال ۱۳۵۶ و در چهلم درگذشت على شريعتى ترسيم كرد. حركت المحرومين لبنان، جنبش ملى آزاديبخش (فتح)، گروه هاى مقاومت لبنان (امل) جبهه خلق براى آزادى اريتره، جبهه آزاديبخش اريتره، نيروهاى العاصفه (بخش نظامى فتح) نهضت آزادى ايران، روحانيون مبارز ايرانى، اتحاديه كل دانشجويان مسلمان در اروپا (بخش فارسى زبان)، اتحاديه دانشجويان مسلمان در آمريكا و كانادا (بخش فارسى زبان)، مركز برنامه ريزى فلسطين، مركز مطالعات و تحقيقات فلسطين، اتحاديه كل كارگران فلسطين، اتحاديه آموزگاران فلسطين، جنبش ملى آزاديبخش زنگبار، جنبش ملى براى آزادى زيمبابوه، جنبش ملى براى آزادى جنوب فيليپين و دوستان دكتر على شريعتى، ۱۸ گروه انقلابى منطقه و جهان بودند كه با تلاش هاى امام موسى صدر مراسمى را در تجليل از على شريعتى نوانديش اسلامى برگزار كردند. شريعت رضوى در سخنان خود ضمن بيان قسمت هايى از سخنان امام موسى صدر در اين جلسه، گفت: «به ياد مى آورم كه موسى صدر در حال صحبت بود كه ناگهان ياسر عرفات وارد مجلس شد، تمام مردم برخاسته بودند و با تمام قدرت كف مى زدند و با تمام وجود پا مى كوبيدند و با تمام نيرو شعار مى دادند، سالن مى لرزيد، مجلس سوگ به مجلس شور و شعار تبديل شده بود. مطمئن بودم على در گوشه اى از اين محفل لذت مى برد.»
«شما با آنكه اكنون در سوگ فقدان رهبر فكرى بزرگ، غرق در اندوه هستيد ولى ناگهان وقتى رهبر انقلاب فلسطين و سمبل شعله فروزان فلسطين، برادرم، ابوعمار وارد مى شود، محفل يادبود به جشنواره شادى و سرور بدل مى شود، بنابراين شما نمى پذيريد كه مرگ بر شما غلبه كند يا بدو تسليم شويد. شما تسليم شدن را نفى مى كنيد و در جست وجوى آنيد كه اين اندوه را به شادى و اين خسارت را به منفعت تبديل كنيد.» شريعت رضوى جملات بالا را به نقل از امام موسى صدر قرائت كرد و در ادامه سخنانش هنگامه سخنرانى ياسر عرفات در مراسم مذكور را براى خود فراموش نشدنى دانست و آن را اينگونه تصوير كرد: تمام سالن به حركت درآمد، همه پا مى كوبيدند، كف مى زدند و شعار مى دادند. لحظاتى به اين منوال گذشت، عرفات با صدايى محكم و قاطع و بدون هيچ لغزشى سخنانش را آغاز كرد.
«براى من مايه افتخار است كه در اين محفل ارزنده يعنى محفل يادبود برادرم و همراهم، شهيد مبارز على شريعتى شركت مى كنم. در اين محفل مقدس بايد به شما بگويم كه دكتر شريعتى تنها يك مبارز ايرانى نيست و نه مبارزى متعلق به اين منطقه بلكه او مبارزى است فلسطينى، لبنانى، عربى و جهانى. از اينجاست كه معناى شركت ما در اين محفل روشن مى شود. مقصود از ما يعنى، فلسطينى ها محرومين از وطن با شما محرومين در وطن. در جنوب لبنان، شما كه امروز براى دفاع از ما در جنوب تفنگ به دوش گرفته ايد. ببينيد چگونه محرومين از وطن با محرومين در وطن در اين محفل ارجمند همبستگى پيدا كرده اند.»
جملات فوق گفته هاى ابوعمار بود كه در مراسم چهلم شريعتى بيان شده بود كه شريعت رضوى با نقل بخش هايى از آن سخنان خود را اينگونه ادامه داد: عرفات در اين مجلس به عنوان سمبل همه محرومين از وطن سخن گفت و به نام ملتش با جنبش آزاديبخش ايران اعلام همبستگى كرد. اهميت حضور او در اين مجلس از اين جهت بود كه شريعتى در آن دوران از نظر دولت ايران، مجرم، خرابكار و غيره بود، در نتيجه اعلام همبستگى با چنين فردى از جانب سياستمدارى چون عرفات مى توانست عواقب سياسى بسيارى به دنبال داشته باشد. اما او و همچنين موسى صدر به عواقب سياسى و ديپلماتيك اين حضور بى اعتنا بودند. او در ادامه غرض از طرح مطالب فوق را شرح تنهايى على شريعتى پس از مرگش ندانست و گفت: هدف از طرح اين نكته اين است كه سياستمدارى چون عرفات، به رغم همه محروميت ها و مصلحت هاى سياسى كه رعايتش از سوى او لازم مى نمود، در مراسم متفكر اسلامى حاضر شد، آن هم در زمانى كه شريعتى هنوز «معلم انقلاب» نبود. نامش هنوز بر سر زبان ايرانى ها نيفتاده بود، و هنوز بسيارى به دلايل مختلف از ابراز نزديكى با او پرهيز مى كردند. شريعت رضوى افزود: دوستان! دوستان در آن سال هاى سرد، عرفات به رغم تمام فشارها از شريعتى، يك نويسنده متهم در كشورش و شناخته نشده در سطح بين المللى دفاع كرد و امروز بر ماست كه با ابوعمار، اين مبارز محروم از وطن اعلام همبستگى كنيم. همسر على شريعتى سخنان خود را با آرزويى به اتمام رساند. اما او قبل از طرح اين آرزو گفتارى از ياسر عرفات را بيان كرد. «براى درك فاجعه فلسطين همين بس كه ما دنبال سرزمين خويش هستيم تا روز مرگ بتوانيم در قطعه كوچكى از آن به خاك سپرده شويم.» شريعت رضوى سپس سخنان خود را اينگونه پايان داد: «بياييد آرزو كنيم كه بتوانيم وصيت او را اجرا و همان طور كه مى خواست در بيت المقدس به خاك سپرده شود و شريعتى نيز همان طور كه وصيت كرده بود در ايران و در حسينيه ارشاد به خاك سپرده شود.
• روش صحيح ارزيابى عملكرد يك شخصيت
حبيب الله پيمان دبيركل دومين سخنران مراسم بود كه با حضور در جايگاه سخنرانى از عرفات به عنوان نماد اميدها، آرزوها و آرمان هاى ملت فلسطين و سمبل استقلال، استقامت و پايدارى ياد كرد. آنگاه او ياسر عرفات را از «آن دسته شخصيت هايى دانست كه به دليل تاثير وجودى شان از محدوده يك ملت و سرزمين فراتر مى روند» و در تحليل روند مبارزاتى اين شخصيت گفت: ارزيابى يا ارزشگذارى روى شخصيت يا يك جنبش سياسى _ اجتماعى با جمع و تفريق تك تك موارد پيروزى ها، شكست ها يا خطاها انجام نمى گيرد، بلكه روش صحيح براى قضاوت اين است كه كليت زندگى يك فرد و حيات يك نهضت اجتماعى را در طول تاريخ و مسيرى كه طى كرده در نظر بگيريم؛ آنگاه خواهيم توانست تك تك موارد را در پرتو آن كليت مورد قضاوت قرار دهيم. پيمان نتوانست تاسف خود را از كسانى پنهان كند، كه در داورى نسبت به شخصيت افراد يا نهضت ها، راه جزء نگرى را برمى گزيند، لذا گفت: برخى موارد شكست را بزرگ كرده و آن را به كل يك حركت تعميم مى دهند و برخى نيز ممكن است موارد مثبت را مبنا قرار دهند. در حالى كه زندگى يك نهضت يا يك فرد، هرگز در مسيرى مستقيم پيش نمى رود، پيچ و خم ها فراز و نشيب ها و لغزش هاى فراوانى دارد و آنچه كه نهايتاً بايد داورى را شكل دهد، مسير او به سوى هدف است و اين كه چه اندازه توانسته به رغم پيروزى ها شكست و لغزش ها به اهدافش نزديك شود. تاريخ اينگونه درباره شخصيت ها داورى مى كند و شخصيت ها و نهضت هاى ماندگار، آنهايى هستند كه توانسته اند حيات يك ملت يا انسانيت را تقويت كنند و تداوم بخشند. او سپس اينگونه نتيجه گرفت: «در اين صورت درباره ابوعمار، بايد حوزه تاثير و ميزان كمكى كه به ارتقا و احياى ملت فلسطين كرد را ارزيابى كنيم، ببينيم او توانست چه كارى براى ملتى كه حق حكومت بر خويش و خانه و كاشانه شان را طى يك همدستى ميان دو پديده شوم معاصر دنياى كنونى، امپرياليسم و صهيونيسم را از دست داده، انجام دهد؟
• آرمانگرايى واقع بين
پس از آن، مهدى امينى زاده از اعضاى شوراى مركزى اتحاديه انجمن هاى اسلامى دانشجويان دانشگاه هاى سراسر كشور (دفتر تحكيم وحدت) بيانيه اين تشكل را قرائت كرد. اين درحالى بود كه فراكسيون نمايندگان كرد مجلس ششم نيز بيانيه اى منتشر كردند. دفتر تحكيم وحدت در بيانيه خود آرمانگرايى واقع بينانه را از مهمترين خصايص عرفات دانسته و افزوده بود: «چه اين امر را ويژگى انديشه شده اى در او بدانيم و چه آن را معلول شرايط جهانى، به هر حال او در عين آرمانگرايى به واقعيات پيرامونش نيز توجه داشت. او نه دچار آرمانگرايى رمانتيكى شد كه آدمى را وامى دارد تا فراتر از توان و ظرفيت خويش عمل نمايد و به عرصه تحليل ها و عملكردهاى ذهنى و غيرعقلانى بيفتد و البته در برخورد با ديوار سترگ واقعيت يا وجودى تلف شده شود و يا به آرمانش خيانت نمايد و نه اسير دست و پا بسته واقعيت موجود شد كه او را از آرمانش بازدارد و به ورطه ابتذال كاسبكارى و نان به نرخ روز خورى بيندازد.»
• ذهنيت ها مبناى موضع گيرى ها
على حكمت نويسنده و عضو انجمن دفاع از آزادى مطبوعات كه سابقه ارتباط با الفتح را در دوران پيش از انقلاب در كارنامه سياسى خود ثبت كرده است سخنران ديگرى بود كه از ديد خود ضمن بررسى شخصيت و جايگاه ياسر عرفات، به برداشت هايى كه درست و يا نادرست از مسئله فلسطين و جنبش انقلابى فلسطين مى شود پرداخت. او ياسر عرفات را اين گونه براى حاضران بازگو كرد: «او در خيلى از زمينه ها غيرقابل پيش بينى بود. او پنجاه سال پرچم يك جهاد خستگى ناپذير را عليه امپرياليسم و صهيونيسم و ارتجاع به دوش كشيد.»حكمت با گلايه از اينكه شناخت و درك درستى از مسئله فلسطين وجود ندارد گفت: «مبناى اين موضع گيرى ها ذهنيت هايى است كه ترسيم شده است.»او ضمن طرح چگونگى شكل گيرى جنبش الفتح نكته اى را متذكر شد و گفت: «هر جا وضعيت اميدواركننده اى را براى انقلاب فلسطين مى بينيد، بعد از آن ارتجاع عرب با همدستى امپرياليسم يك ضربه بزرگى را عليه انقلاب فلسطين تدارك مى بينند.»
• تشييع نمادين جنازه عرفات
لطف الله ميثمى سخنرانى بود كه با اقدام ابتكارى خود، حال و هوايى عاطفى بر جلسه حاكم كرد. او پس از آنكه خاطره اى را از چگونگى مجروح شدنش در مبارزه با رژيم پهلوى بيان كرد، از حاضران خواست تا به پاخاسته و به صورت سمبليك ضمن قرائت «سرود شهداى فلسطين» جنازه عرفات را تشييع نمادين كنند. اما خاطره اى كه ميثمى بيان كرد: «در رژيم گذشته پذيرش شهادت براى مردم ايران با ديدن مجاهدت هاى مردم فلسطين آسان مى شد. وقتى شب ۲۸ مرداد سال ۱۳۵۳ بمب در دستم منفجر شد و سيانور خوردم و به مرگ نزديك شدم سرود شهداى فلسطين را خواندم. چرا كه در آن لحظه تنها سرودى كه مى توانست به من آرامش دهد، همين سرود بود.»
ميثمى با اشاره به اين جمله ياسر عرفات كه «فدايى ضدنابودى است» گفت: «از آنجايى كه عرفات مهندس كشاورزى بود نهالى را كاشت كه به درخت سايه گسترى تبديل شد و طى ۴۰ سال مبارزه مستمر با نگاه به فلسطين متوجه مى شويم كه از قول خود اسرائيلى ها بزرگترين درد اسرائيل اين است كه ۲/۱ ميليون نفر از شهروندان اسرائيل خط انتفاضه را قبول دارند و خود انتفاضه يك خطر بزرگى است براى نوع زندگى اسرائيلى كه اين از نظر مردم اسرائيل يعنى سرنگونى.»
• تشكر از ايرانيان
صلاح زواوى سفير فلسطين در تهران نيز كه در اين مراسم حاضر بود در سخنانى گفت: ابوعمار با مشكلات زيادى روبه رو بود، اما يك بار هم كارى برخلاف خواست فلسطين نكرد و با بقيه گروه هاى فلسطينى رابطه دوستانه عميقى داشت. او كه سعى مى كرد به فارسى صحبت كند به نقش دو رهبر انقلاب فلسطين يعنى «ابوعمار و ابوجهاد» اشاره كرد و ياسر عرفات را دوست واقعى مردم ايران ناميد. لذا از همه ايرانيانى كه ياد عرفات را زنده نگه مى دارند تشكر كرد.
• عرفات و استفاده از فكر جمعى
هادى قابل روحانى و دانش آموخته حوزه علميه آخرين سخنران مراسم روز پنجشنبه بود. او با اشاره به سخنى از امام على(ع) مبنى بر اينكه «رستگارى در داشتن نيروهاى توانمند براى جنگيدن و حركت به سوى صلح است»، گفت: «ياسر عرفات هر دوى اينها را با هم داشت.»
قابل يكسونگرى را يك اشكال دانست و گفت: «عاقل كسى است كه با استفاده از عقل جمعى قادر به تشخيص گزينه مناسب در شرايط و زمان هاى متفاوت باشد. ابوعمار با استفاده از فكر جمعى مردم و با اتكا به ملت خود تصميمات خوب و معقولى در طول زندگى و مبارزات خود گرفت.»
