گزارش کامل دهمین سالگرد درگذشت مهندس بازرگان
تهران- خبرگزاری کار ایران
عضو نهضت آزادی ایران:
تعالیم قرآن در عمق وجود بازرگان ریشه داشت
فاطمه حقیقت جو:
بازرگان صندلیهای رنگارنگ قدرت را ترک کرد تا حافظ اصول اخلاقی خود باشد
مراسم بزرگداشت دهمین سالگرد درگذشت مهندس مهدی بازرگان، اولین رئیس دولت انقلاب جمهوری اسلامی ایران، درحالی شب گذشته با حضور یاران، همفکران و دوستداران وی در حسینه ارشاد برگزار شد که آنان طی روزهای سه شنبه و چهارشنبه گذشته در یک همایش علمی و فرهنگی مهدی بازرگان را از سه رویکرد یعنی از جایگاه یک روشنفکر، یک فعال سیاسی، اجتماعی و یک حکومت گر مورد ارزیابی قرار داده بودند.
به گزارش خبرنگار”ایلنا” در این مراسم از آن جا که دانشجویان و جوانان در کنار یاران پا به سن گذاشته مهندس بازرگان حضور داشته که به تعبیر فاطمه حقیقت جو، نماینده تهران در مجلس ششم”, بازرگان حضور در حاکمیت را با تمام جذابیت هایش ترک کرد تا به پایبندانش به اصول اخلاقی خدشه وارد نشود” و از آن رو اهل سنت و اقلیت های قومی با حضور در مراسم دهمین سالگرد بازرگان یاد وی را گرامی داشته که به گفته جلالی زاده، نماینده اهل سنت کردستان در مجلس ششم,” بازرگان هرگز از ایمان کسی نپرسید و در زیر چتر اسلام از حقوق همه شهروندان حمایت کرد”.
حاضران در این مراسم، بهانه دیگری نیز برای حضور داشتند که حسین انصاری راد، رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس ششم بدین صورت آن را بیان کرد” بازرگان در آن وقت که از حقوق مردم، حاکمیت ملت و آزادی دفاع میکند, در واقع به دفاع از اسلام می پرداخت”.
محمد غروی، عضو نهضت آزادی ایران و از سخرانان این مراسم که با استقبال اصلاح طلبان برگزار شد, مبنای حرکت مهندس بازرگان را تاکید قرآن بر تدریجی بودن نظام عالم دانست و به همین دلیل بود که سوسن شریعتی، فرزند دکتر علی شریعتی , روز چهارشنبه در همایش علمی – فرهنگی بزرگداشت بازرگان گفت: بازرگان برای اصلاح طلبان امروز الگوی خوبی است تا رفرمیسم را بالاپوشی, حرکت در چارچوب ممکنات را با پذیرش آن و قانونگرایی را با مذاکرات پشت پرده یکی نگیرند.
دراین مراسم که با حضور جمعی از فعالان ملی – مذهبی و نواندیشان دینی از جمله؛ عبدالله نوری , هاشم آغاجری , ابراهیم یزدی, محمد توسلی, هاشم صباغیان, محمد بسته نگار , علیاکبر معینی فر, صدرحاج سید جوادی, حبیبالله پیمان, مرضیه مرتاضی لنگرودی , لطف الله میثمی و ابراهیم اصغرزاده برگزار شد, محمد غروی، عضو نهضت آزادی ایران, فاطمه حقیقت جو، نماینده عضو فراکسیون دانشجویی در مجلس ششم , جلال جلالی زاده، نماینده عضو فراکسیون کردها در مجلس ششم و حسین انصاریراد، رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس ششم شورای اسلامی سخنرانی کردند.
عضو نهضت آزادی ایران: تعالیم قرآن در عمق وجود بازرگان ریشه داشت
اولین سخنرانان این مراسم محمد غروی از اعضای نهضت آزادی ایران بود.
وی که تحت عنوان” بازرگان و اخلاق اجتماعی” سخن گفت: بررسی شخصیت مهندس بازرگان را بدون توجه مفاهیم اصلی مطرح شده در به قران ندانست و گفت: بازرگان از جمله شخصیتهایی است که تکلیف خود را با قرآن روشن کرده است، یعنی مشخص کرده است که از قران چه برداشتی دارد و آن کتاب را چگونه می بیند.
وی ادامه داد: از دیدگاه بازرگان راهی جز پیمودن راه صدق, درستی و امانت داری برای بشر وجود ندارد و این راه را هم خود بشر نمیتواند بیابد, بلکه قدرتی فرابشری آن را برای انسان مشخص میکند.
غروی با تصریح بر اینکه قران مسائلی را مطرح میکند از جمله اینکه؛ پرستش بت ها یا خدا, کدامیک؟ مسئولیتپذیرییابی مسئولیتی, حرکت در راه راستیها و درستیها و به ثمر رساندن بار امانتی که بر دوش انسان است یا عقب نشستن, افزود: بازرگان تکلیف خود را با این مسائل روشن کرده است و تا آخرین لحظه حیات خود به تکتک این مسائل نظر داشت و کوشش کرد از چارچوب حیات قرآنی خارج نشود.
به عقیده این عضو نهضت آزادی ایران، بازرگان در تمامی واکنشهایش نسبت به پدیده های پیش رو, این نگاه قرآن را که نظام عالم را یک نظام تدریجی می داند, مبنا قرار داده است.
غروی در توضیح این مطلب گفت: بحثی که در ابتدای انقلاب مطرح شد مبنی بر این که در تفکر اسلامی، انقلاب وجود ندارد، تحول و دگرگونی ناگهانی و خشونت و سرعت در اسلام مطرح نیست و هر چیز سرعت معینی دارد, ناظر بر همین نگاه است.
وی افزود: این مساله یک اصل لیبرالی برآمده از اندیشه های غربی نبود, بلکه مطابق با آموزههای قرانی بود که بازرگان به آن اعتقاد داشت.
غروی با بیان اینکه برمبنای این دیدگاه, پدیده های اجتماعی نیز در چارچوب تحولات تدریجی قرار میگیرند ,خاطرنشان کرد: براین اساس، کمال تحولات اجتماعی برآمده از کمال انسانهایی است که در آن جامعه زندگی میکنند, پس عدم رشد جوامع بشری ناشی از عدم تکاملی است که تدریجا باید صورت گیرد.
وی افزود: مهندس بازرگان با همین دیدگاه با این شعار که تنها راه رهایی جنگمسلحانه است، مخالفت کرد و با انقلابیها و تندروها درگیر شد.
عضو نهضت آزادی ایران ادامه داد: هشدار بازرگان بر این بود که اگر نظامی با قدرت اسلحه به وجود آید, لاجرم به زور همان اسلحه باقی خواهد ماند.
غروی در پایان خاطرنشان کرد: تعالیم قرآن در عمق وجود بازرگان ریشه داشت و تمامی اعمال, رفتار و سکنات وی منطبق با این تعالیم بود.
فاطمه حقیقت جو: بازرگان صندلیهای رنگارنگ قدرت را ترک کرد تا حافظ اصول اخلاقی خود باشد
فاطمه حقیقت جو، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی و عضو کنونی دفتر سیاسی جبهه مشارکت, دومین فردی بود که در این مراسم سخنرانی کرد.
او که خود در اعتراض به ردصلاحیت نامزدهای انتخابات مجلس هفتم از نمایندگی تهران در مجلس ششم استعفا داد , با بیان اینکه هنر آن است که انسان در زمان حضور در حکومت و عرصه سیاسی همچنان اخلاقی بماند, مرحوم مهندس بازرگان را اسوه تلفیق اخلاق و سیاست دانست و یادآور شد: پایه و مبنای حرکت بازرگان چه در عرصه زندگی شخصی و چه در عرصه زندگی سیاسی و اجتماعی اخلاق بود.
وی افزود: در دیدگاه بازرگان، اخلاق است که اصالت دارد و غیر از آن هر چیزی, از جمله سیاست فاقد اصالت ماهوی است.
حقیقت جو تصریح کرد: بازرگان حضور در حاکمیت را با تمام جذابیت هایش ترک کرد تا به پایبندی اش به اصول اخلاقی خدشه وارد نشود.
وی با انتقاد از شرایط حاکم بر عرصه سیاسی این شرایط را مانع حضور سیاستمداران اخلاقگرا در حکومت و سیاست دانست و خاطرنشان کرد: وقتی اخلاق و دین بازیچه سیاستمداران میشود، این کار باعث می شود تا به کمک آن بتوانند چندصباحی بیشتر در قدرت حضور داشته باشد.
نماینده مجلس ششم شورای اسلامی تصریح کرد: وقتی انسان, خود وارد حاکمیت می شود, متوجه می شود که چقدر صندلیهای قرمز و رنگارنگ میتواند لذت بخش باشد, اما بازرگان تمامی اینها را ترک کرد تا حافظ اصول اخلاقی خود باشد, امری که نشان دهنده اصالت دینداری و اخلاق مداری وی است .
حقیقت جو در ادامه به نتایج یک پژوهش در غرب اشاره کرد که جامعه را به سه دسته تقسیم میکند, دسته اول قشر و جامعهای که مطلقا دیندار است, دسته دوم قشر و جامعهای که منکر دین و وجود خداست و دسته سوم جامعه و گروهی که ریاکارانه و ابزاری به دین نگاه میکنند و در صدد استفاده سودمدارانه از دین هستند.
به گفته حقیقت جو، نتایج این پژوهش نشان می دهد که در میان این سه گروه و جامعه، گروه سومی که منافقانه تظاهر به دین میکنند، ابدا از سلامت روان برخوردار نیستند و بیشترین مشکلات جوامع از این دسته ناشی میشود.
عضو دفتر سیاسی جبهه مشارکت ایران اسلامی با بیان این که ادبیات حاکم بر فضای سیاسی اوایل انقلاب نشان می دهد که در آن زمان تمامی گروهها بر آزادی و مخالفت با استبداد تاکید داشتهاند، تصریح کرد: انقلابیونی بودند که تلاش میکردند پایه های استبداد را سست کنند و نظامی برمبنای اسلام و اخلاق پایه گذاری کنند که آرمان و ایده هایشان را در مدینه فاضله رسول اکرم(ص) و حکومت حضرت علی (ع) می دیدند.
وی افزود: در مدینه فاضله پیامبر اهل تکریم انسان است، این آموزه , انقلابیون را تشویق میکرد که برای ایجاد حکومتی تلاش کنند که در آن انسان مورد احترام باشد ولو اینکه مثل آنها دیندار نباشد و مانند آنها فکر نکنند.
حقیقت جو تصریح کرد: گروه اندکی در اوایل انقلاب به این دلیل مخالف جمهوری اسلامی بودند که میپنداشتند حکومت مذهبی توام با نوعی دیکتاتوری و فاشیست خواهد بود اما افرادی مانند مهندس بازرگان با این نگرش مخالف بودند .
وی معتقد است که بازرگان از آن رو حکومت دینی را حکومتی دیکتاتوری نمی دانست که از دیدگاه او مبانی حکومت یعنی بر اساس قرآن برابری, آزادی و عدالت است.
عضو جبهه مشارکت ایران اسلامی , با انتقاد از فضای حاکم بر مطبوعات و زندانها، این مساله را نشان دهنده دوری از اهداف انقلاب اسلامی و اخلاقیات دانست و مدعی شد: امروز در شرایطی روزنامه ها سانسور می شوند که در اوایل انقلاب گفته می شد حتی کمونیست ها هم حق دارند, تفکراتشان را بیان کنند.
به گفته حقیقتجو، کسانی که در ابتدای انقلاب از آزادی همگان سخن می گفتند, امروز حتی بخشی از خود را تحمل نمیکنند و سخن از جوانگرایی در انتخابات ریاست جمهوری میکنند.
حقیقت جو با تصریح بر اینکه برای یک سیاستمدار کار دشواری است که اخلاقی بماند, خاطر نشان کرد : بازرگان جز معدود کسانی بود که تا آخر عمر اخلاقی ماند، از این رو باید اسوه عمل همه کسانی باشد که می خواهند گام در سیاست بردارند.
جلالی زاده: برای تحقق حقوقشهروندی راهی جز بازگشت به اندیشه بازرگان نداریم
در ادامه مراسم بزرگداشت دهمین سالگرد درگذشت مهندس مهدی بازرگان، جلال جلالی زاده، نماینده سنندج در مجلس ششم و حسین انصاری راد، رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس ششم، سخنرانی کردند.
به گزارش خبرنگار” ایلنا” جلال جلالی زاده گفت: امروز برای تحقق حقوق شهروندی راهی جز بازگشت به اندیشه و مشی مهندس بازرگان نداریم.
نماینده سابق مجلس شورای اسلامی که موضوع سخنرانی اش را به” بررسی حقوق شهروندی در پرتو هدایت ایران اسلامی” اختصاص داده بود، با ادعای این که” امروز عده ای در کشور به نام پیروی از اهل بیت پیامبر به بهانه های واهی، هموطنان اقلیت را از حقوق شهروندیشان محروم میکنند”، خاطرنشان کرد: بازرگان اگرچه شیعه راستین بود اما در برخورد با اهل سنت هرگز از جاده انصاف خارج نشد.
وی افزود: هنوز جامعه، مردم و اصحاب سیاست به راه و شیوه برخود او با مسایل نیازمندند، هنوز جامعه ما خلاء وجودی چنین شخصیتی را احساس میکند.
عضو شورای مرکزی جبهه مشارکت ایران اسلامی با تصریح بر این که بازرگان هرگز به نام دین بازرگانی نکرد و بر سر ملت معامله نکرد، ادامه داد: بازرگان در زیر چتر اسلام از حقوق همه شهروندان حمایت کرده و از ایمان هیچ کس نپرسید، معتقد به گزینش و رد صلاحیت نبود.
وی در ادامه بیان کرد : بازرگان معتقد به اجرای عدالت بود، چرا که می دانست این امر آتش تعصبات و کینه ها را خاموش میکند، او اگر از وحدت اسلامی سخن می گفت با الفاظ بازی نمیکرد.
جلالی زاده با بیان این مطلب که برگزاری هفته وحدت تاکنون جز پرداخت هزینه ها نتیجه ای نداشته است، افزود: تا زمانی که اعتقاد به وحدت را در عمل نشان ندهیم با تریبون ها و رسانه های گروه ها نمیتوانیم در دل مردم جا بگیریم.
وی خاطر نشان کرد: به رغم تحولات مثبتی که در دوران اصلاحات پدید آمد اما هنوز اهل سنت در ایران با مشکلات متعددی مواجه هستند.
جلالی زاده با بیان این که دشمنان از گذشته در پی ایجاد اختلاف بین ایرانیان بوده اند، وحدت ملی را در شرایط حاضر برای ایرانیان ضروری دانست و گفت: برای حفظ وحدت ملی و نشان دادن روحیه تساهل و تسامح اسلامی و حقوق شهروندی باید فکری کنیم.
وی در پایان تاکید کرد: امروز با مسایل و مشکلاتی مواجه هستیم که جز بازگشت به راه، اندیشه و مشی امثال بازرگان، راهی برای حل آنها وجود ندارد.
انصاری راد: تفکری که میخواهد” جمهوری اسلامی” را به “حکومت اسلامی” تبدیل کند، فاجعهآمیز است
حسین انصاری راد هم در این مراسم گفت: بازرگان آن زمان که از حقوق مردم، حاکمیت ملت و آزادی سخن می گفت، به واقع از اسلام دفاع می کرد.
زئیس کمیسیون اصل نود مجلس ششم که به عنوان آخرین سخنران مراسم، سخنرانی میکرد، طی سخنانی، شخصیت اخلاقی و دینی مهندس مهدی بازرگان را مورد بررسی قرار داد.
وی با بیان این که اساس دیانت بازرگان، نفی بتپرستی و پایه اعتقاد وی توحید است، اظهار داشت: توحید با” نه” آغاز می شود،”نه” به هر آنچه غیر خداست و به همه قدرت های غیرخدا در هر مقام و موقعیتی که وجود داشته باشند.
انصاری راد در سخنانش شرایط سیاسی و بین المللی حاکم بر دوران جوانی مهندس بازرگان را بررسی کرد و شخصیت آن مرحوم را متاثر از این شرایط دانست و گفت: بازرگان زمانی که پس از پایان تحصیلاتش از فرنگ بازگشت، در آغاز جوانیش و در شرایطی که تجدد و اندیشه های غربی، اندیشه مذهبی را تحت فشار قرار داده بود و در شرایطی که تمام افرادی که به فرنگ میرفتند، میراث دینی و ملی شان را فراموش میکردند، میگوید؛ از غرب دو چیز آورده ام، اندکی تخصص و اعتقادی فزون یافته به اسلام و نه اسلامی خرافی و انحرافی و تشریفاتی بلکه اسلامی اجتماعی زنده و زنده کننده.
وی افزود: بازرگان پس از ۶۰ سال فعالیت سیاسی، اجتماعی، علمی و تربیتی در زمان فوتش، همان چیزی را گفت که در آغاز جوانی بر آن تاکید داشت، او در وصیت نامه اش همگان را به ایمان به خدا و تمسک به فرهنگ قرآنی و رعایت اخلاق توصیه کرد .
انصاری راد دغدغه اصلی مهندس بازرگان را دفاع علمی از دین دانست و خاطرنشان کرد: کمتر کسی است که در دهه ۳۰ و ۴۰ دغدغه دین داشته است و از دیدگاه بازرگان در دفاع علمی از اسلام استفاده نکرده باشد.
وی افزود: ما جوانان دیندار آن روز احساس میکردیم اعتقادات مذهبیمان در برابر اندیشه های جدید دچار سوال و تردید شده است، در ذهن و جانمان در پی این بودیم که بتوانیم همچنان از مذهب و اعتقاداتمان دفاع کنیم که تلاش های بازرگان این سنگر را برای دفاع از اندیشه هایمان به وجود آورده بود.
رئیس کمیسون اصل ۹۰ مجلس ششم تصریح کرد : بازرگان آن زمان که از حقوق مردم، حاکمیت ملت و آزادی سخن می گفت، به واقع از اسلام دفاع می کرد.
انصاری در عین حال بر نقد علمی اندیشه های مهندس بازرگان تاکید کرد و گفت: اندیشه بازرگان همراه با تحولات زمان باید مورد نقد قرار گیرد.
وی با انتقاد از تفکری که به جای نقد علمی اندیشه های دیگر به حذف هر اندیشه مخالفی میپردازد، این تفکر را در عرصه قدرت سیاسی قابل مشاهده دانست و تصریح کرد: چه ظلمی است بر اسلام و به مسلمانی، چه ظلمی است بر ایران و بر ملت و چه ستمی است بر حق پیامبر و خدا و ائمه اگر که عده ای به نام خدا و پیغمبر و اهل بیت(س)، دوستداران اهل بیت را از عرصه سیاسی خارج کنند.
وی در ادامه سخنانش، دغدغه اصلی مهندس بازرگان را حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش، آزادی و دموکراسی دانست و گفت : بازرگان از زمانی که وارد عرصه سیاسی کشور شد، همواره از شخصیت های تاثیرگذار در دعوت مردم به آزادی بود.
انصاری را با فاجعه آمیزخواندن تفکر را که می خواهد” جمهوری اسلامی” را به “حکومت اسلامی” تبدیل کند، بیان کرد: به علما اخطار کردم که اجازه ندهند این تز و این فاجعه دینی، اجتماعی و سیاسی پیاده شود.
رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس ششم در ادامه با اشاره به رد صلاحیت بیش از ۱۵۰۰ نفر از نامزدهای انتخابات مجلس هفتم با عناوین عدم اعتقاد و التزام عملی به اسلام و عدم التزام عملی به جمهوری اسلامی ایران اظهار داشت: چگونه میتوانند چنین اقداماتی انجام دهند، در حالی که حقیقت اسلام و سیره پیامبر و ائمه عبارتست از اجرای عدالت ولو درباره دشمن و نسبت به کسانی که حتی با اسلام و پیامبر می جنگیدند؟
وی اصل ۵۶ قانون اساسی را ناظر بر این دانست که هیچ مقامی در نظام جمهوری اسلامی نمیتواند در تعارض باخواستار مردم تصمیمی بگیرد و گفت: هر تصمیمی از هر مقامی که در تعارض با رای مردم باشد، غیرمشروع، غیر قانونی و غیرقابل اعتبار است.
رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس ششم با بیان این که در نظام جمهوری اسلامی ایران، مردم حق اعتراض، حق نقض و حق وتو دارند، خاطرنشان کرد: لازمه اعمال این حق این است که مسئولان مستمرا خود را با اراده و نظر مردم همسو کنند.