۱۱ فروردین سالروز درگذشت دکتر احمد صدر حاج سید جوادی
احمد صدر حاج سیدجوادی، متولد سوم خرداد ۱۲۹۶ در قزوین، فارغالتحصیل رشته حقوق قضایی و سیاسی از دانشگاه تهران و دانشآموخته دکترای علوم سیاسی از فرانسه بود. وی از فعالان سیاسی دهه بیست بود و پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ به دعوت آیتالله سیدرضا زنجانی به نهضت مقاومت ملی پیوست و در اردیبهشت سال ۱۳۴۰ از جمله موسسین نهضت آزادی ایران بود،گرچه به دلیل اشتغال به امر قضاوت امضای او در بیانیه تاسیس این حزب قرار نگرفت. او پس از بازداشت اعضای نهضت آزادی در بهمن ۱۳۴۱، نقش مهمی در امور اجرایی نهضت آزادی داشت.
صدر از قضات خوش سابقه ایران است که از سالهای اولیه خدمت در دادگستری به عدالت طلبی مشهور بود؛ به طوری که برخی وجود کسانی مثل او در نظام قضایی دوره پهلوی را از امتیازات قوه قضاییه پیش از انقلاب ذکر کردند. صدر سالها در سمت بازپرسی دیوان، مأمور رسیدگی به جرائم کارکنان دولت و شهرداریها و… بود. وی حدود ده ماه در مشهد توقف کرد و علیرغم وابستگی آستان قدس به شخص شاه؛ به شکایات و اتهامات منتسبین به آستان قدس رضوی رسیدگی نمود. اوج شهرت قضایی وی به دوره نخستوزیری علی امینی بر میگردد که به سمت دادستان تهران برگزیده شد. او و همکارانش بسیاری از صاحبان قدرت از جمله سپهبد علوی مقدم (وزیر پیشین کشور)؛ سرلشکر ضرغام (وزیر پیشین دارایی)، سپهبد کیا، سرتیپ اویسی، مهندس فروغی، کیانی و صفایی که همگی از نزدیکان شاه و دربار به شمار میرفتند را پای میز محاکمه کشاندند. اما مهمترین پرونده ای که توسط صدر و همکارانش به سر انجام رسید؛ محاکمه سرلکشر آزموده بود. آزموده نماد سرکوب مخالفان شاه در دادگاه نظامی بود و محاکمه کسانی چون دکتر مصدق و منتقدان و مخالفان سرشناس شاه را در کارنامه داشت. گفته میشود دکتر مصدق پس از محاکمه آزموده، عکسی با امضای خود برای احمد حاج سید جوادی فرستاد که همیشه بر دیوار اتاق او باقی ماند. همین اقدامات موجب برکناری وی پس از دولت امینی شد. بعد از این صدر به شغل وکالت اشتغال یافت اما زمانی که توسط صنف وکالا به ریاست کانون وکلا انتخاب گردید، با مخالفت مستقیم شاه از ریاست وی جلوگیری شد.
صدر در طول دوران وکالت خود، حامی فعالان سیاسی بود وکالت آن ها را بر عهده داشت که از میان آن ها می توان به آقایان خامنهای، منتظری، شریعتی و …. در پیش از انقلاب و بازرگان و یزدی بعد از انقلاب، اشاره کرد.
صدر از نظر سیاسی نیز فعالیت های قابل توجهی در کارنامه خود دارد. او از اولین کسانی بود که به عضویت شورای انقلاب درآمد و پس از تشکیل دولت موقت، ابتدا وزیر کشور و سپس وزیر دادگستری شد. صدر در مقام اولین وزیر کشور پس از انقلاب، رفراندوم جمهوری اسلامی را برگزار کرد و بع عنوان حقوقدان در تدوین پیشنویس قانون اساسی نیز حضور داشت. در مجلس اول نیز با رای مردم قزوین وارد مجلس شد.
دکتر صدر همواره از اعضای برجسته نهضت آزادی ایران به شمار می رفت و چندین بار در دوره جمهوری اسلامی به زندان افتاد. آخرین بار در سال ۱۳۸۰ در حالی که ۸۴ سال سن داشت بازداشت و در زندان انفرادی حبس شد.پس از حوادث سال ۸۸ اقداماتی را جهت بهبود اوضاع در پیش گرفت و نامه هایی به مراجع تقلید، رهبری، رییس قوه قضاییه، و نهادهای بینالمللی نوشت و بیانیههایی در سالگرد تاسیس نهضت آزادی، سالگرد درگذشت موسسین آن صادر کرد.
نامه خصوصی دکتر صدر به رهبری و تحلیل شرایط و درخواست تغییر رویه، که پس از چند ماه انتشار عمومی یافت، بازتاب بسیار گسترده ای پیدا کرد. البته رهبری هیچگاه و به هیچ صورتی به وکیل دوران زندان خود پاسخی نداد. همچنین دکتر صدر نامه ای خطاب به مردم نوشت و از مردم بابت کوتاهی در ادامه راه آزادیخواهی پس از پیروزی انقلاب عذرخواهی کرد. ایشان در اواخر عمر خود حکمی مبنی بر ممنوع الخروجی دریافت نمود و در واکنش به این حکم نامه ای نیز سرگشاده نوشت که در آن آمده است: «نه پای سفر دارم و نه دل دوری از وطن، اما دادگاه صادر کننده رای و مسئولان آن را فاقد شرایط صلاحیت قانونی و اخلاقی می دانم ».
از دیگر فعالیت های دکتر صدر همکاری با دایرهالمعارف تشیع بود از سال ۱۳۶۰ آغاز شد و از سال۱۳۶۲ سرپرستی آن را برعهده داشت. همچنین وی کتابی با عنوان«خاطرات صدر انقلاب» منتشر کرد که شامل یادداشتهای مهم روزانه او درباره دیپلماسی انقلاب از ۹ دی تا ۲۰ بهمن ۱۳۵۷ است.
دکتر صدر صبح روز ۱۱ فروردین ۱۳۹۲ در سن ۹۶ سالگی درگذشت. شخصیتها، مراجع، احزاب و گروههای سیاسی و اجتماعی بسیاری از جمله سید محمد خاتمی در پیام های جداگانه مرگ وی را تسلیت گفتند. پیکر ایشان با حضور دهها تن از چهرههای شناخته شده، فعالان سیاسی و عموم مردم از جلوی بیمارستان آبان تشییع شد و در مقبره خانوادگی خاندان حاج سید جوادی در قزوین به خاک سپرده شد.