نهضت آزادی ایران و چالش فرهنگ استبدادی
گفتگوی تفصیلی محمد توسلی با اعتماد آنلاین
برای رسیدن به آرمانهایمان انقلاب کردیم/ این آرمانها محقق نشده است.
مهندس بازرگان و آیتالله طالقانی، استبداد سیاسی و خرافات مذهبی را از عوامل اصلی عدم توسعهیافتگی ایران میدانستند، دست بیگانگان همیشه از آستین استبداد در آمده است. مهندس بازرگان، دکتر سحابی و آیتالله طالقانی معتقد بودند اگر دکتر امینی میخواهد جلوی شاه و استبداد بایستد، حداقل چوب لای چرخش نگذاریم. وقتی مشکل اصلی شما استبداد است و آقای خمینی بخواهند در مقابل استبداد بایستند طبیعی است باید مورد تایید باشند.
پس از بسته شدن فضای سیاسی توسط شاه همه مستقلاً به راهکار مبارزه مسلحانه و انقلابی با رژیم رسیدند. با گفتمان جهانی آنموقع تنها راهی که وجود داشت، مبارزه مسلحانه بود. ما هم در خارج از کشور اعتقاد به مبارزه مسلحانه داشتیم، با دکتر یزدی به این نتیجه رسیدیم که در خارج از کشور دانش مبارزه انقلابی را کسب کرده و به داخل ایران منتقل کنیم.
شریعتی گفتمانی را ساخت که یک جوان مسلمان میتوانست انقلابی باشد. دکتر شریعتی توانست بعد از سالهای ۵۱ و ۵۲ جنبش مسلحانه را به لحاظ کادرسازی تقویت کند. مبارزه مسلحانه چهره واقعی شاه و استبداد سلطنتی را به جامعه نشان داد.
مذاکرات مهندس بازرگان، دکتر سحابی و من با آمریکاییها دیپلماسی انقلاب بود. با سولیوان و استمپل دیدار کردیم تا به آنها بفهمانیم باید دست از حمایت شاه بردارند. دستاورد مذاکرات ما با آمریکاییها این بود که آمریکا گام به گام حمایتش از شاه را کم کرد/ پس از تشکیل شورای انقلاب و گزارش مهندس بازرگان از مذاکرات با آمریکاییها، دکتر بهشتی و آیتالله موسویاردبیلی مذاکرات را ادامه دادند.
نهضت آزادی در مذاکرات با سولیوان و استمپل به هیچ وجه به دنبال قدرت نبود، اگر با آمریکاییها مذاکره نکرده بودیم اصلاً معلوم نبود حتی پس از بازگشت آقای خمینی به ایران رویدادها مسالمتآمیز پیش برود. وقتی هایزر به ایران آمد مباحثی همچون بمباران مدرسه رفاه مطرح بود.
آقای دکتر یزدی با همکاری دوستانشان در فرانسه امام را به نوفللوشاتو بردند، ۱۱۸ روزی که آقای خمینی در نوفللوشاتو بودند این فرصت را داشتند که مطالبات تاریخی ملت ایران را جهانی کنند.
آقای خمینی گفتند دولت مهندس بازرگان، دولت امام زمان است. احکام تمام اعضای دولت موقت را شخص آقای خمینی امضا کردند. دولت موقت توانست با کمترین هزینه دوره انتقال قدرت را انجام دهد. ماموریت دولت موقت فقط جابهجایی قدرت بود. مهندس بازرگان و دوستانشان به اینکه روحانیت در جایگاه قدرت قرار گیرد معتقد نبودند. روحانیت باید در جایگاه طبیعی خود در عرصه عمومی قرار بگیرد.
مهندس بازرگان در اولین سخنرانیشان در مقام نخستوزیر گفت: انقلاب کردیم، انقلاب بخش تخریبش تمام شد. انقلاب فرهنگی باید ادامه پیدا کند، اما تخریب تمام شد. ما باید با اصول مدیریت بتوانیم به مطالبات مردم و نیازهای جامعه پاسخ دهیم و این نیاز به زمان و تدریج دارد. مدیریت یعنی زمان و نمیتوانید دفعتاً یک کاری را انجام دهید. با شعار نمیشود به مطالبات مردم پاسخ داد.
سال ۶۷ و پس از تحلیل تفصیلی ۸۰ صفحهای ولایت فقیه که برای همه ارسال شد دفتر نهضت آزادی را بستند و ما به زندان رفتیم. تا جامعه ما آزاد و دموکراتیک نباشد و مردم بر سرنوشتشان حاکم نباشند مشکلات وجود دارد.
راهکار ما این است که در چارچوب همین قانون اساسی مطالبات را مطرح کنیم، ما به قانون مشروطه هم التزام داشتیم. شما وقتی میخواهید به عنوان یک نهاد قانونی در یک کشور فعالیت کنید، باید قانون برای شما محترم باشد و التزام داشته باشید. بعد از انقلاب هرگز به دنبال براندازی نبودیم. این جنبش اجتماعی ایران است که آینده نظام سیاسی ایران را شکل خواهد داد.