ما و برکات شب های قدر
محمد توسلی
وبلاگ شخصی نویسنده
ماه مبارک رمضان آن طور که آیات محکم قرآن توصیف میکند؛ ماه ضیافت الهی و زمینهسازی برای خودسازی و ایجاد تحول در نفوس انسانهاست. قرآن (بقره ۱۸۳) هدف و آثار روزهداری رمضان را تقویت ملکه تقوی در انسان معرفی میکند (لعلکم تتقون). واژه تقوی در فرهنگ قرآنی راز و رمز مهارکردن هوای نفس، خودخواهیها و منیتها و در نتیجه تعالی و کمال روح و روان انسان است.
درچنین فضای معنوی رمضان است که انسان با تزکیه خود میتواند قابلیت روحی دریافت رحمت الهی را، برای کسب کمال، تعالی و دانائی خود، پیدا کند (زمر ۹). این فرایند در ماه رمضان بطور نمادین در شبهای قدر معرفی شده است. انسانهای وارستهای که با خویشتنداری و دعا و نیایش به درگاه پروردگار خویش و اعمال صالح، این ظرفیت و قابلیت را با تحول درونی خود پدید آورده باشند ؛ به “قدر”، منزلت و شایستگی میرسند که بتوانند به تعالی روحی که همان فضیلتهای انسانی و دانائی است نائل شوند.
قرآن مبین، اوج چنین فرایندی را که جهانشمول است، بطور ویژه و با مشیت الهی، در تجربه محمدمصطفی پیامبر اسلام (ص) که در فرایند بندگی خدا و پالایش درونی خود (پدیده اصطفاء) این قابلیت را کسب کرده بود، نشان میدهد. ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم (إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَهِ الْقَدْرِ)، شب قدری که برای خود پیامبر (ص) نیز شناخته شده نبود (وَمَا أَدْرَاکَ مَا لَیْلَهُ الْقَدْرِ) . شب قدر اگر رخ دهد و انسان به درجه کمال، آگاهی و دانایی (تشخیص حق از باطل) برسد به تعبیر قرآن آن شب از هزار ماه (حدود هشتاد سال)، زندگی توأم با جهالت و نادانی برتر است (لَیْلَهُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ).
نزول فرشتگان حامل ربوبیت الهی در شبهای قدر منوط و مشروط به احراز قابلیت انسان برای بهرهمندی از این رحمت الهی شده است و این قابلیت در گرو تحول احوال درونی و ملکه تقوی در انسان است.
با این مقدمه میتوان به طرح این سئوال پرداخت؛ جامعه اسلامی ما بعد از انقلاب؛ چه نسبتی با ارزشهای یک جامعه ایمانی دارد که برآنها حدود چهل رمضان و شبهای قدر آنها گذشته است؟ حاصل روزهداری و خودسازی شهروندان در این دوران چگونه قابل ارزیابی است؟ جامعه ما تا چه میزان توانسته است از برکات ماه رمضان و شبهای قدر بهرهمند شود؟
بدون تردید انسانهایی در جامعه ما این توفیق را داشتهاند که با ممارست خود از برکات این ماه در زندگی شخصی خود بهرهمند شوند. اما آیا برآیند این تحول انسانی در جامعه امروز ما کارنامه قابل قبولی را نشان میدهد؟ اگر شاخصهای یک جامعه ایمانی را، صرف نظر از برخی ظواهر امر، بطور اختصار، آن طور که قرآن و سنت پیامبر توصیف میکنند، در ارزش هایی چون ارتقای مکارم اخلاق (انی بعثت لاتمم مکارم الاخلاق)، اقامه قسط و عدالت (حدید ۲۵) و تأمین کرامت و حقوق انسانی (لقد کرمنا بنی آدم)، بدانیم، متأسفانه واقعیتهای جامعه با ارزشهای این شاخصها فاصله زیادی پیدا کرده است. موضوع افت اخلاق در فرهنگ عمومی، گسترش فساد اخلاقی و مالی و آسیبهای اجتماعی گسترده که عناوین و آمار آنها تیتر رسانهها را به خود اختصاص داده است، امروز بر کسی پوشیده نیست. فاصله طبقانی و نابرابری در جامعه، که انتشار فیشهای حقوقی اخیر برخی مدیران دولتی، نمونه کوچک آن است، به مراتب از گذشته بیشتر شده است. و همچنین عدم رعایت حقوق اساسی ملت که در اصول فصل سوم و پنجم قانون اساسی تصریح شده است، نشان میدهند که جامعه ما از ارزشهای بنیادین اسلامی بسیار فاصله گرفته است. در اینجا از نقل آمار گزارش مؤسسات جهانی که جایگاه رعایت ارزشهای اسلامی ازجمله شفافیت را در جمهوری اسلامی ایران نسبت به سایر کشورهای جهانی ارائه و منتشر کردهاند، که البته موجب شگفتی و شرمساری است، صرفنظر میشود و فقط به سخن مولای متقیان علی (ع) که در ایام سالگرد شهادت او قرار داریم اشاره میکنم؛ نکند بیتوجهی شما به قرآن موجب شود دیگران نسبت به عمل به معارف قرآنی از شما پیشی گیرند!!
اگر بپذیریم که جامعه امروز ما از ارزشها و معیارهای یک جامعه ایمانی که هدف اصلی انقلاب اسلامی بوده فاصله دارد؛ آیا نبایستی هر چه سریعتر عالمان دینی، جامعهشناسان و پژوهشگران اجتماعی به بررسی ریشهها و علل این انحرافها بپردازند و با برنامهریزی در جهت اصلاح آنها اقدام همه جانبه صورت گیرد؟
امید است عالمان دینی و همه آگاهان جامعه با تداوم تلاشهای آگاهی بخش خود نسبت به اصلاح و رفع مشکلات کنونی جامعه اقدام نمایند و زمینه های بهره مندی عملی جامعه را از برکات ماه مبارک رمضان و شب های قدر فراهم سازند. با التماس دعا.
منبع: وبلاگ شخصی نویسنده