حضور دین در عرصه عمومی به معنای دخالت نهاد دین در نهاد حکومت نیست،
در سالهای گذشته امکان فعالیت از نیروهای ملی ـ مذهبی سلب شدهاست
محمد بستهنگار
یک فعال ملی-مذهبی ، گفت: همچنان که بر هویت ملی و استقلال ایران پایبندیم، معتقدیم که با حذف مذهب از عرصه عمومی نمیتوان به دموکراسی حقیقی دست یافت.
به گزارش خبرنگار “ایلنا”، محمد بستهنگار که عصر چهارشنبه در نشست ماهانه اعضای نهضت آزادی ایران تحت عنوان ” ما ایرانی، مسلمان و مصدقی” هستیم ، سخن میگفت ، به تشریح هویت نیروهای ملی-مذهبی پرداخت و گفت: بعد از جنگ ایران و روسیه سه گرایش در برخورد ایرانیان با فرهنگ و تمدن غرب ایجاد شد.
وی افزود : یک گرایش بر پذیرش بیچون و چرای فرهنگ غرب، تأکید داشت و گرایشی دیگر در تقابل با گرایش اول بر رد بیچون و چرای فرهنگ و تمدن غربی صحه میگذاشت .
بسته نگار با تصریح بر این که گرایش سوم معقتد بود که فرهنگ غربی را هم چون دیگر نظامات فرهنگی باید در چارچوب فرهنگ خود بومی کنیم ، ادامه داد : مصدق و مدرس سردمدار این گرایش در دوران پهلوی بودند .
این فعال ملی ـ مذهبی با بیان این که مصدق معتقد بود که هر ایرانی شرافتمندی باید بر سه اصل “ایرانیت” ، “اسلامیت” و استقلال کشور تأکید داشته باشد ، خاطر نشان کرد : پس از شهریور ٢٠ ، این گرایش توسط بازرگانان و طالقانی رهبری شد.
وی افزود : مهندس بازرگان در زمان تأسیس نهضت آزادی ایران در توضیح هویت این تشکل گفت ، ما ایرانی مسلمان و مصدقی هستیم و این تفکری بود که چند سال بعد توانست دکتر شریعتی را به جامعه عرضه کند .
به گفته بستهنگار در انقلاب سال ۵۷ در کنار مرحوم امام که رهبری سیاسی این انقلاب را بر عهده داشت ، نیروهای ملی مذهبی به عنوان رهبران فکری انقلاب فعالیت میکردند .
وی خاطر نشان کرد : اگر چه انقلاب نشأت گرفته از تفکر ملی-مذهبی بود ، اما پس از انقلاب و با استعفای دولت موقت تفکر ملی-مذهبی مورد هجمه قرار گرفت ، به طوری که کتابهای مهندس بازرگان و دکتر شریعتی از کتابخانهها جمعآوری شد و حامیان این تفکر امکان هیچ گونه فعالیتی را نداشتند.
وی افزود : در آن زمان عدهای معتقد بودند که کسانی که اعتقادات محافظهکارانه دارند ، باید در جناح راست حاکمیت و کسانی که دیدگاه چپ دارند ، در جناج چپ حاکمیت هضم شوند .
این فعال ملی-مذهبی با تأکید ویژگیهای این جریان ، گفت : این تفکر امکان ندارد در تفکرات دیگر حل شود . با وجود هجمههای سال های ۵۹ و ۶۰ این تفکر توانست به راه خود ادامه دهد .
بستهنگار اعتقاد به حضور مذهب در عرصه اجتماعی و تأکید بر هویت ملی و استقلال ایران را از اصول تفکر ملی-مذهبی دانست و خاطر نشان کرد : در سالهای اخیر این تفکر از یک طرف به وسیله کسانی که به سکولاریزم معتقدند و حضور مذهب را در عرصه اجتماعی بر نمیتابند و از سوی دیگر به وسیله کسانی که سخن گفتن از استقلال را مطابق با شرایط زمانی حاضر نمیدانند ، مورد انتقاد قرار گرفته است .
این فعال ملی-مذهبی در پاسخ به انتقادهای روشنفکرانی نظیر “رامین جهانبگلو” و “جواد طباطبایی” ، در تشریح دیدگاه روشنفکران دینی گفت: تفکر ملی-مذهبی و روشنفکری دینی معتقد به حضور دین در عرصه اجتماعی است ، اما این با دخالت نهاد دین در نهاد قدرت متفاوت است .
بستهنگار با بیان این که برای اولین بار در سال ۷۱ مهندس بازرگان مطرح کرد که دین باید از حکومت جدا باشد و نهاد دین نباید در نهاد قدرت دخالت کند ، خاطر نشان کرد : در سال های اخیر این تفکر توسط روشنفکرانی نظیر کدیور ، علویتبار و حجاریان پیگیری شده است.
وی افزود : امروز بسیاری از روشنفکران لائیک منصف در داخل کشور و همین طور روشنفکران غربی معتقدند که دین را نمیتوان از عرصه عمومی حذف کرد.
این فعال ملی-مذهبی در پایان با اشاره به کتاب موج سوم هانتیگتون بیان کرد : این متفکر غربی در این کتاب مذهب را یکی از عوامل موثر در حرکت کشورها به سمت دموکراسی دانسته است.