سخنرانی مهندس مهدی بازرگان در شیراز: استبداد منافع استعمار را در ایران حفظ کرد (۱)
ایران در هیچ زمانی مستعمره نشد، همین استبداد بود که حافظ منافع استعمار بوده است.
مهندس بازرگان در ادامه سخنان خود از اسلام و تشیع و تفاوت آن با دیگر مذاهب سخن گفت و آنگاه به سیر مختصر دموکراسی بعد از انقلاب مشروطیت پرداخت و گفت:
تحریم تنباکو را به حق باید بعنوان گام اول نهضت آزادیخواهی و قیام ملت ایران شناخت، این اولین گام بود که از طرف مرحوم آیتالله شیرازی که شما شیرازیها میتوانید بخود ببالید، یک شیرازی رهبر نخستین گام آزادیخواهی ایران بوده است و این نهضت علیه یک امتیازی است که به خارجیها داده شده است اما آنچه آیتالله شیرازی گفت مطلقاً در این محدوده نمیگنجید. مسئله، مسئله اقتصادی نبود، استعمار و استثمار هم نبود که اینقدر پول نصیب خارجیها بشود. آنچه آیتالله شیرازی را نگران میکرد اولین رخنه خارجی غیر مسلمان به ایران بود و اینکه مذهب ما در مرحله اول و ملیت و استقلال ما بخطر بیافتد، جنگ اقتصادی و مبارزه با استعمار مورد نظر بود. این نهضت با شجاعت تمام به پیروزی رسید، من یادم نیست که واگذاری دریای خزر به شوروی قبل از نهضت تنباکو بود یا بعد اما بالاخره شاه جاهل و صدراعظم جاهل امتیاز بحر خزر را به شوروی دادند و بعدها این خواست بصورت درخواست امتیاز در زمان مظفرالدین شاه توسط (دارسی) تغییر کرد، یعنی حکومت آن زمان غیر از طلا و نقره که محبوب شاه بود به هیچ چیز دیگری نمیاندیشید بنابراین امتیاز نفت را به دارسی دادند و طوق بندگی به گردن ایران افتاد.
این بود که مقدمات جنبش مشروطیت بوجود آمد اما جرقه انفجار مشروطیت توهینی بود که عینالدوله به طلاب مدرسه صدر وارد آورده بود. همچنین یک دسته خارجی در سفارت بلژیک در یک مجلس جشن برای خوشگذرانی لباس روحانیت پوشیده و مسخره بازی درآورده و عکسی که از این جریان گرفته شد ملت را برانگیخت و قشر روشنفکر که از ترکیه و اروپا آمده بودند انقلاب را افروختند. روحانیت نیز در همین زمان بسوی آزادیخواهی آمد و قیام علیه خارجیها و بدست آوردن آزادی بر ضد استبداد بوجود آمد.
احمد شاه زیر بار تجزیه ایران به شمال و جنوب نرفت لذا نظام جدید بوجود آمد و رضاشاه را با کودتا به نفع انگلیس روی کار آوردند. در آغاز کار مردم تصور میکردند رضا شاه سازمان نو و امنیت را برایشان خواهد آورد و کوتاه کردن دست خارجی و ایلات و عشایری که نانخور خارجی بودند، این کارها احتیاج به ضدیت با مذهب داشت، چون شایع کرده بودند که اسلام مخالف تجدد است و مبارزه با خارجی هم وسیلهای شد برای بوجود آوردن یک سازمان مجهز پلیسی و ارتشی و نتیجه آن این شد که مذهب از بین رفت و قدرت پلیسی و آرتشی به نفع شخص استبدادکننده یعنی رضاشاه در آمد. مردم شدیداً ناراضی بودند، که جنگ جهانی پیشآمد، رضا شاه در این جنگ بفوریت ساقط شد.
مهندس بازرگان آنگاه به شکل بوجود آمدن جبهه ملی اشاره کرد و بعد گفت:
ایران در هیچ زمانی مستعمره نبوده و استعمار نشده، بلکه همین استبداد بوده که حافظ منافع استعمار بوده است، بنابراین سه ماه قبل من اولین ایرانی بودم که بحضور حضرت آیتالله العظمی خمینی رسیدم و ایشان گفتند من تعجب میکنم از رجل سیاسی ایران(شاید منظورشان مصدق بود) که چرا این شجره خبیثه را از بین نبردند. در آن زمان مصدق هم نمیتوانست با ملت بجنگد چون مردم حتی تصور هم نمیکردند که بشود بدون شاه زندگی کرد، حتی حوزه علمیه قم در زمان آیتالله العظمی بروجردی با نهضت مصدق همراهی نمیکرد. پس از بازگشت شاه و درگذشت (علیرضا) تسلیت کذائی ایشان هم با “حفظالله ملکه” همراه بود، چون تصور میکردند اگر شاه برود ایران کمونیست میشود. از زمان بعد از مصدق سیل پول به نفع استبداد به ایران سرازیر شد. یعنی از سر تصدق مصدق و ملت پول به ایران سرازیر شد. قرارداد ۵۰-۵۰ بود. مردم دیگر مجبور بودند که شاه را تا حد خدائی پیش ببرند و هی بگویند سپاس ـ سپاس ـ سپاس، یعنی شاه “تسبیح” شود و پیروی از شاه توسط مردم آنچنان بود که از بندگان خدا در برابر خدا باید باشد. ظلم و ستم و بیداد و شکنجه و چپاول بحدی رسید که تمام طبقات بیدار شدند.
در زمان جبهه ملی ۱۳۲۹ تنها یک دسته بودند که میگفتند شاه مقصر است ولی سایرین این را نمیگفتند، شعار دیگران قانون اساسی بود، تودهایها میگفتند “علیه استعمار و استثمار باید جنگید”، روحانیون داد میزدند”علیه بیدینی” و بازاریان داد میزدند “علیه مالیات” و هیچکس علیه استبداد فریاد نمیکشید. اما جریانات ۲۵ سال به این طرف باعث شد که مردم بیدار شوند و بدانند که دشمن اصلی ما آمریکائیها، انگلیسیها و روسها نیستند( که البته هستند) بلکه اصل کار استبداد شاه است، اگر انگلستان و روسیه و آمریکا ریشههای صد ساله و ۲۰۰ ساله دارند، این ریشه ۲۵۰۰ ساله دارد مثل شیطان در خانه و کاشانه ماست، این ۲۵ سال حکومت زور و ظلم و شکنجه و فساد ملت را بیدار کرد و اینجا بود که امر خدا واضح شد. این دوران استبداد کامل باعث از بین رفتن نسل پاکی و شیوع انواع فسادها که از همه بدتر تملق و چاپلوسی و از بین بردن کشاورزی است.
در این ۲۶ ساله در خارج فعالیتها شد اما در داخل هیچ روزنهای نبود. یک اشتباه از جانب آمریکا و آن مسئله حقوق بشر بود که شیپور بدبختی رژیم بود، آمریکائیها اسم آزادی حقوق بشر آوردند که ناگهان نم نمکی از آزادی روی این زمین مرده ریخت بویژه با خون شهدا و مجاهدین آبیاری شد. بهار آزادی و غیره یک مرتبه از هر طرف جوانهها و نهال آزادی را بیرون آورد، کم کم مردم بیرون آمدند. شبهای شعر بویژه مجلس ختم فرزند برومند حضرت آیتالله خمینی در مسجد ارک تهران برقرار شد، با دکتر و مهندس و جبهه ملی و نهضت آزادی و دانشجویان همگی مژدهای بود که به همه مردم ایران دادند و وارد یک مرحله تازهای شدیم و باز هم تاریخ تکرار میشود.
مقاله کذائی به دست ساواک در روزنامه اطلاعات درج شد. درست مانند زمان مشروطیت و این باعث شد وحدت حوزه علمیه قم و یکپارچگی روحانیت قدرت بیشتری پیدا کند. مملکت منقلب شد، نهضت قیافه دیگری گرفت چون با اینکه تشیع هیچوقت با حکومت ظلم و جور همکاری نداشته اما در این اواخر یک حالت بیتفاوتی نسبت به اوضاع داشت.
در سال ۱۳۴۲ انقلاب بوجود آمد. طلسم پوسیده بدست حضرت آیتالله العظمی خمینی شکسته شد.
روحانیت تشیع راه خودش را شناخت باید با استبداد بجنگد، باید شجره خبیثه ۲۵۰۰ ساله را برکند پیوند مردم و روحانیت بوجود آمد نهضتی بوجود آمد که در تاریخ دنیا بینظیر است.
ما مردم ایران هیچ راه فراری نداریم، استبداد در نهایت قدرت و مردم در نهایت گرسنگی و ضعف، اما آنچه ما داریم وحدت کلمه و وحدت داخلی و در برابر عدم اتکا به خارج، توکل به خدا داریم، از خصوصیات رهبر ما حضرت آیتالله العظمی خمینی اتکا و توسل فراوانی است که به خداوند دارند.
در این مدت هر کاری دولت کرده بضررش تمام شده چماق بدستها، پول خرج کردنها، تبلیغات ارتش همه و همه و ما انشاء الله به پیروزی خواهیم رسید، دستپاچه نباید باشیم مغرور هم نشویم تازه در اول راهیم در اول کوچه نخست منزلگاه عشق هستیم. یک بحث دیگر هم اینکه ما باید تقوا داشته باشیم تقوائی که باید شامل محبت، اتحاد و اعتراض از عدم انضباط و غیره باشد.
ربنا فاغفرلنا ذنوبنا و ثبت اقدامنا.
این گام اول یعنی اعزام یک هیئت به خوزستان، باید نفتیها وحدتشان را حفظ نمایند.
۱. کیهان، سه شنبه ۱۹/۱۰/۱۳۵۷