هاشمی، الگوی عقلانیت سیاسی و مدارا
محمد توسلی، رییس دفتر سیاسی نهضت آزادی ایران
روزنامه اعتماد
مورخ ۲۳ دی ۱۳۹۵
الگوی سیاستورزی مرحوم آیتالله هاشمیرفسنجانی ریشه در خصوصیات شخصی ، آموزشهای حوزوی، تاثیرپذیری از دیدگاههای امام خمینی در جریان نهضت روحانیت و جو فرهنگی و سیاسی چپ انقلابی حاکم بر فضای سیاسی بعد از پیروزی انقلاب و سرانجام فضای سیاسی بعد از دوم خرداد سال ١٣٧۶ دارد. مرحوم هاشمی با برخورداری از هوش، زیرکی و فرصتشناسی و قدرت تجزیه و تحلیل بالا در هر مقطعی متناسب با شرایط و دیدگاههای ایمانی خود عمل کرده است و در این رابطه باید او را سیاستمداری با عقلانیت و عملگرا توصیف کرد.
آقای هاشمی یکی از شخصیتهای اصلی تاثیرگذار در سیاستهای چهار دهه بعد از انقلاب بوده است. شاید بتوان این دوران را در دو بخش مورد ارزیابی قرارداد. بخش اول؛ در کنار رهبر فقید انقلاب برای استقرار نظام جمهوری اسلامی و به طور طبیعی ترد و نفی معارضان نظام و حتی منتقدین قانونی است. در شرایطی که فرهنگ چپ انقلابی در سپهر سیاسی ایران حاکم است و «آزادی» را کالای لوکس تلقی میکردند و محور اصلی سیاستورزی بر محکومیت امپریالیسم امریکا متمرکز بود، به طور طبیعی توسعه سیاسی، آزادی و حاکمیت ملت که در اصول قانون اساسی نیز تصریح شده است، کمتر مورد توجه و تاکید قرار گیرد. در مقابل توسعه اقتصادی و تمرکز امور در دولت و ملی کردن صنایع و بسیاری از خدمات در درون دولت قرار میگیرد. نگاه مرحوم هاشمی در دوره ریاستجمهوری به سیاست و انتخاب همکاران و مدیریت از بالا از ویژگی سیاستورزی در این دوره محسوب میشود. با وجود خدمات دوران سازندگی که در این دوره صورت گرفته است، اما توسعه فرهنگی، اجتماعی و سیاسی و جلب همکاری مردم در امور در پایینترین سطح خود قرار دارد. پیامد آن تورم بالا، شکاف طبقاتی و رشد بیرویه نهادهای اقتصاد دولتی و نیمهدولتی در این دوره کاملا محسوس است. پیامد شرایط سیاسی اجتماعی دو دهه اول در دوم خرداد ٧۶ با رای اعتراضی مردم به روند گذشته و انتخاب آقای سید محمد خاتمی با رای بالا و با تاکید بر برنامههای توسعه سیاسی است. دستاوردهای دو دوره ریاستجمهوری با گفتمان اصلاحات، نگاه آقای هاشمی را به تدریج متحول ساخت و در مقاطع مختلف از این سیاستها حمایت کردند. مصاحبه مطبوعاتی ایشان با خبرنگاران داخلی و خارجی در دیماه سال ١٣٧٨ که برای شفافسازی و توضیح عملکرد در دو دهه گذشته او صورت گرفت در این راستا قابل بررسی است. وی با سیاستهای عوامگرایانه دو دوره بعدی ریاستجمهوری آقای محمود احمدینژاد که پیامدهای سوئی در عرصههای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در پی داشت؛ آقای هاشمی همواره در کنار ملت ایستاد و از مطالبات مردم و اجرای قانون اساسی حمایت کرد. مواضع مرحوم هاشمی در جریان انتخابات سال ١٣٨٨ و ریاستجمهوری سال ١٣٩٢ و خبرگان رهبری و مجلس در سال ١٣٩۴ و حمایت بیدریغ از برنامههای آقای دکتر روحانی با وجود فشارهایی که بر او و خانوادهاش وارد شد و با صبوری و مراعات اخلاق و قانون مداری ایستادگی کرد؛ گوشهای از رفتار سیاسی آقای هاشمی است که زمینههای حضور گسترده مردم قدرشناس را در مراسم تشییع جنازه آن مرحوم فراهم ساخت.
مشی عقلانیت سیاسی و مدارای مرحوم هاشمی میتواند الگویی برای همه سیاستورزان باشد تا با پیگیری مطالبات تاریخی ملت ایران، در چارچوب قانون در کنار ملت قرار گیرند و با تقویت زمینههای وفاق ملی و همدلی در سطح مدیران و شهروندان؛ امکان اجرای برنامههای توسعه پایدار فراهم شود.
روزنامه اعتماد، ۲۳ دی ۱۳۹۵