گزارش سخنرانی مهندس محمد توسلی در انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه صنعتی اصفهان
به نام خدا
آقای مهندس محمد توسلی عضو شورای مرکزی نهضت آزادی ایران ، روز شنبه ١٨/٧/٨٣ در دانشگاه صنعتی اصفهان بنا به دعوت انجمن اسلامی این دانشگاه ، به بررسی تاریخی جنبش دانشجویی در برهه زمانی ١٣٣٢ تا ١٣٣٩ پرداختند .
مهندس توسلی این دوران را یکی از حساس ترین سالهای تاریخ معاصرایران عنوان کرد که میتواند تجربه و آموزش و عبرت خوبی برای دانشجویان امروز باشد . وی برای تشریح این دوران، نخست ، تصویری از فضای سیاسی جهان ارائه داد و به اوضاع دو بلوک شرق و غرب پس از جنگ جهانی دوم اشاره کرد و ویژگی های تاریخی آن را ذکر نمود و این تغییرات را هم زمان با شکست استعمار انگلیس در هند و ملی شدن صنعت نفت در ایران و شکست فرانسه در الجزایر و آغاز اقتدار آمریکا در جهان دانست .
هم چنین به دوانقلاب پیروز- انقلاب الجزایروکوبا – ودو جنبش پیروز این دوران اشاره نمود، یکی پیروزی آزادی خواهان به رهبری دکتر مصدق و ملی شدن صنعت نفت در ایران و دیگری ملیشدن کانال سوئز در مصربه رهبری جمال عبدالناصر . دو سرکوب بزرگ نیز در برابر این جنبش ها رخ داد : سرکوب نهضت ملی ایران درکودتای ٢٨ مرداد ٣٢ و سرکوب جنبش گواتمالا . بعلاوه اشاره شدکه در تقابل دوایدئولوژی شرق و غرب دو جنگ کره و هندوچین رخداد.
وی با اشاره به شرایط و زمینه های باز تولید استبداد در دوره انقلاب مشروطه به ویژگیهای سیاسی ایران در زمان دکتر مصدق که منجر به کودتا و باز تولید استبداد گردیدرا اینگونه بیان نمود : ضعف تشکیلاتی و تفرقه آزادی خواهان ونیروهای ملی ، همکاری پایگاههای استبداد ” دربار” وحامیان آن با بیگانگان موجب یأس و بی تفاوتی مردم گردید. در این دوران دو جریان چپ و راست افراطی (حزب توده و فدائیان اسلام ) با ایجاد تشنجات و بحرانهای پیوسته عامل مهمی در ایجاد فضای بد گمانی و بیتفاوتی در جامعه بودند تا زمانی که کودتا به وقوع پیوست .
مهندس توسلی اصلی ترین اقدام حکومت جهت سرکوب و بازدارندگی رشد مبارزات مردم رابعد از کودتا :
١- بازداشت ، تشکیل دادگاه نظامی ، محاکمه ی مصدق و تبعید او
٢– دستگیری و اعدام دکتر فاطمی
٣– بازداشت و محاکمه نیروهای ملی و فعالان سیاسی و جدا کردن آنها از جامعه
۴- سرکوب مطبوعات دانست .
وی به چگونگی بوجود آمدن نهضت مقاومت ملی اشاره کرد و این دوران را به سه مرحله تقسیم نمود :
۱- از٢٩ مرداد سال ٣٢ تاپایان سال ٣٣ دوران شکوفایی و فعالیت گسترده نهضت مقاومت ملی .
۲- از فروردین ٣۴ تا شهریور ٣۶ دوران دستگیری و سرکوب .
۳- از شهریور ٣۶ تا تیر ٣٩ تشکیل و فعالیت جبهه ملی دوم.
مهندس توسلی دستاوردهای نهضت مقاومت ملی را روشن نگهداشتن چراغ امید و مقاومت ومبارزه، جلوگیری از مشروعیت رژیم کودتا و واگذاری امتیازات به بیگانگان به ویژه نفت وکادر سازی دانست که در سال ٣٩ ابتدا جبهه ملی دوم وسپس نهضت آزادی ایران را تأسیس کردند و بستر تداوم مبارزات اصیل ملی و اسلامی را تا کنون پایه گذاری کردند
وی در توضیح عملکرد وویژگیهای جنبش دانشجوئی دراین دوره ابتدا جریانات عمده فکری پس از شهریور ٢٠ را حول سه محوراصلی برشمرد:
۱- جریان مارکسیستی
۲- جریان نیروهای ملی .
۳- جریان اسلامی شامل جریان اسلام سنتی و جریان روسنفکران دینی ونقش جریان مؤثردر جنبش دانشجوئی در این دوره را که هماهنگ با نهضت مقاومت ملی عمل میکرد نشان داد .
مهندس توسلی بنیانگذاران کمیته دانشگاه را در نهضت مقاومت آقایان حیدررقابی (هاله)، ابراهیم یزدی ،مصطفی چمران ،باقر رضوی ،مسعود حجازی ،عزت الله سحابی وعباس شیبانی معرفی کرد که عموما از نیروهای ملی و اسلامی هستند. وی همچنین رابط نهضت مقاومت با کمیته دانشگاه را مرحوم رحیم عطائی معرفی کرد که تحلیلهای سیاسی وی در سطح حوزههای دانشجوئی ارائه میشد.مرحوم عطائی در سال ۴٠مسئول آموزش سیاسی نهضت آزادی ایران بود. نهضت آزادی ایران که به وسیله آیت الله طالقانی ، مهندس بازرگان و دکتر سحابی در سال ١٣۴٠ تاسیس شد در ادامه جریان روشنفکران دینی ا ست که بعد از شهریور ٢٠آغاز شده است.
وی به علل قوت گرفتن مبارزات در سال ٣٢ اشاره کرد وبه دو موضوع مهم استقلال جنبش دانشجوئی واستقلال مدیریت دانشگاه پرداخت واضافه کرد که هزینه مبارزه حد اکثرچند روز یا چند هفته بازداشت بود ودانشجو بعد از آزادی با استقبال دانشجویان و مدیریت دانشگاه به تحصیل خود ادامه می داد .
مهندس توسلی ،١۶ آذر ماه سال ٣٢را که در سال ١٣۴٠روز جهانی دانشجو نام گرفت در تداوم جنبش دانشجوئی در سالهای بعد مؤثر دانست واضافه کرد که در١۶ آذرسال ٣٩ راهپیمائی عظیمی در دانشگاه انجام شدومقدمه گسترش فعالیتهای دانشجوئی در سالهای بعد گردید.
مهندس توسلی در ادامه صحبت خود به عملکرد وویژگیهای انجمن اسلامی دانشجویان در این دوره پرداخت و ضمن اشاره به سوابق تاریخی گفت:انجمن ها همواره سعی می کردند در فعالیت های سیاسی روز مستقیما شرکت نکرده ودر جو آرام و بدون تنش ، شخصیت فکری واجتماعی خود را بسازند با استقلال فکر کنند و تحلیل مستقل داشته باشند ضمن اینکه با جریانهای مبارزواحزاب سیاسی در دانشگاه همکاری مؤثر داشتند .
در پایان ایشان درجمع بندی به چند نکته اشاره کردند :١- اولین عاملی که باعث موفقیت جنبش دانشجوئی شد ، هماهنگی آن با جنبش عمومی مردم ایران بود ٢- جنبش دانشجویی باید مستقل عمل کند ، جنبش دانشجوئی که بخواهد به کسی یا گروهی وابسته باشد ابتر است .٣- اهداف و آرمانهای جنبش دانشجویی در این دوره مقابله با استبداد ، وآزادیخواهی ، استقلال و دموکراسی است که در راستای همان مطالبات تاریخی ملت در انقلاب مشروطه بوده است .۴-نقش و جایگاه انجمنهای اسلامی دانشجوئی بستر توسعه روشنفکری دینی بوده است وامروز انجمنها برای حفظ سلامت و پویائی خود بایستی به هویت تاریخی خود برگردند.
در پایان سوالاتی پیرامون مباحث یاد شده مطرح شد . در ضمن پاسخ به سوالات ، مهندس توسلی بر ضرورت استقلال مدیریت دانشگاهها تاکید نمود ویکی ازعلل عدم موفقیت جنبش دانشجویی عصر حاضر را عدم استقلا ل آنها ارزیابی نمود و گفت بر اساس مبانی علمی برای ضربه زدن به مدیریت هر سازمانی کافی است ساختار موازی در مدیریت آن سازمان ایجاد شود .