درباره انتخابات اخیر امریکا
سید امیر خرم
بالاخره نتیجه انتخابات اخیر ریاست جمهوری امریکا معین گردید و آقای دونالد ترامپ به عنوان چهل و پنجمین رییس جمهور آمریکا برگزیده شد. پیروزی ترامپ در این انتخابات در عین شوک بزرگی که نه تنها به بخش قابل توجهی از جامعه امریکا بلکه به جامعه جهانی وارد ساخت. دارای نکات جالب توجه و درس آموزی بود که ذیلاً به بعضی از آنها اشاره خواهم کرد.
نکته اول: این انتخاب نشان داد که برآمدن پوپولیسم در هر جامعه ای امکان پذیر است و این ربطی به شکل آن جامعه ندارد. روزی در ایران شاهد پیروزی پوپولیسم بودیم و اینک در امریکا. دو جامعه با کمترین شباهت ظاهری به یکدیگر. فقط کافیست نقاط ضعف جامعه را خوب بشناسی و بر همان ها تاکید کنی، شعارهای تند بدهی و تصویری همچون یک منجی از خود در ذهن مردم ایجاد کنی.
نکته دوم: این انتخابات نشان داد که اقشار فرودست جامعه بیش از آنکه تحلیل و تفکر را دنبال کنند، از شعارهای زیبا پیروی خواهند کرد. اینکه این شعارها تا چه اندازه راه گشای حل مشکلات جامعه باشد، چندان مورد توجه این قشر نیست، مهم آن است که از زبان فرودستان گفته شود و حرف دل آنها باشد.
نکته سوم: وقتی فضای جامعه دوقطبی شود، کسی در این میانه برنده خواهد شد که بهتر شعار دهد و بهتر بتواند معایب موجود را بر گردن حریف اندازد. آنچه امروز در امریکا رخ داد شباهت بسیاری به انتخابات سال هشتاد و چهار در ایران داشت. هنگامی که حمایت نخبگان جامعه از یک نامزد انتخاباتی، در فضای دوقطبی و در مقابل پوپولیستی که حریف را مقصر تمام مشکلات موجود معرفی میکرد، رنگ باخت و به میدان آمدن فرودستان پیروز آن انتخابات را تعیین کرد.
نکته چهارم: گاهی نارضایتی از وضع موجود چنان فراگیر میشود که هر کس شعار جذاب تری بدهد جمعیت ناراضی را با خود همراه خواهد ساخت. سیاستمدار کسی نیست که تنها در دوره مسوولیت خود خوب عمل کند، بلکه می بایست با توجه به خواست تمامی اقشار جامعه از جمله طبقات فرودست، بگونه ای عمل کند که این راه پس از او نیز باز بماند. توجه داشته باشیم که آقای ترامپ پس از آقای اوباما بر سر کار آمد، همانگونه که آقای احمدی نژاد پس از آقای خاتمی.
نکته پنجم: برخی از جریانها و مردان سیاسی در ایران از اینکه خانم کلینتون انتخاب نشده است، ابراز خوشحالی کرده اند. کافی است کمی بگذرد تا این دسته از سیاسیون پی ببرند که بازی با کسی که چندان قابل پیش بینی نیست آنهم در شرایطی که از حمایت نمایندگان مجلسین برخوردار است، چندان آسان نیست. سالهای پیش رو هم برای حکومت ایران در مقابل جریان نیرومند جمهوری خواه در امریکا که اینک کاخ سفید را هم تسخیر کرده است و خواهان کسب امتیازهای هرچه بیشتر از ایران است، سالهای دشواری خواهد بود و هم برای جریان اصلاح طلب که باید در فضایی پروژه دموکراسی را پیش ببرد که نسبت به قبل ادبیات آن احتمالاً خشن تر خواهد شد همچنان که محتمل است مسایل داخلی ایران از جمله مساله حقوق بشر و دموکراسی، برای سیاستمداران امریکایی از اولویت خارج شده و بیشتر به نقش ایران در تحولات منطقهای و بین المللی توجه شود.